Zaburzenia pożądania u mężczyzn

dr n. med. Wojciech Cichoń1 , dr n. med. Bartosz Grabski2
1specjalista chirurg, Cichoń i Partnerzy, Lekarska Spółka Partnerska, oddział Urologii, Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie sp. z o.o., Kraków
2specjalista psychiatra, specjalista seksuolog, Katedra Psychiatrii UJ CM, Centrum Dobrej Terapii

Pożądanie bardzo trudno zdefiniować, co może utrudniać rozpoznawanie zaburzeń pożądania. Jedna z obrazowych definicji ujmuje pożądanie w sposób matematyczny, jako wypadkową sił, które popychają daną osobę w kierunku zachowania seksualnego i sił, które ją przed tym powstrzymują.

Co to jest i jakie są przyczyny?

Zaburzenie pożądania seksualnego charakteryzuje się brakiem fantazji seksualnych i dążenia do aktywności seksualnej w połączeniu z obniżeniem nastroju lub postrzeganiem zaburzenia jako problemu. Zaburzenie może być uogólnione (brak pożądania seksualnego we wszystkich sytuacjach; w odniesieniu do wszystkich potencjalnych partnerów, wraz z osłabieniem fantazji seksualnych i zachowań masturbacyjnych) lub sytuacyjne (obecne pożądanie seksualne ujawniające się w różnych sytuacjach, przy jednoczesnym braku pożądania seksualnego w stosunku do obecnego partnera). Zaburzenia pożądania mogą mieć charakter nabyty (pojawienie się zaburzenia po okresie normalnego funkcjonowania seksualnego) lub pierwotny (osoba od zawsze miała niski popęd seksualny).

Wśród przyczyn należy wymienić (za prof. Lew-Starowiczem – zmodyfikowano i uzupełniono):

Czynniki organiczne:

  1. zaburzenia hormonalne
    – małe stężenie testosteronu (hipogonadyzm)
    – podwyższone stężenie prolaktyny
    – zaburzenia funkcji tarczycy
  2. choroby
    nowotwory
    – cukrzyca
    – układu sercowo-naczyniowego
    – wątroby
    – nerek
    – zakaźne
    – psychiczne – depresja
  3. leki
    – przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI)
    – lit
    – przeciwpsychotyczne, szczególnie typowe
  4. radioterapia, leczenie chirurgiczne.

Czynniki psychiczne (psychologiczne):

  • przewlekłe zmęczenie
  • niedobór snu
  • stresy
  • urazy i traumy seksualne
  • zaburzenia relacji partnerskich – kompleks Don Juana, kompleks Madonny – ladacznicy, małżeństwo z rozsądku
  • zaburzenia obrazu własnego ciała
  • zaburzenia identyfikacji płciowej
  • skłonności parafialne
  • monotonia i nuda
  • mało atrakcyjny partner
  • uzależnienie od pornografii.

Czynniki społeczno-kulturowe:

  • rygoryzm religijny i wychowawczy
  • przesyt seksem
  • błędna edukacja seksualna.

Jak często występuje?

Dane oparte na starszej wersji klasyfikacji – DSM III – pokazują, iż zaburzenia pożądania dotyczą ok. 20% całej populacji. Obecnie najczęstsza cytowana wartość pochodzi z badań amerykańskich i według nich zaburzenia pożądania dotyczą ok. 15% mężczyzn w grupie wiekowej 18–59 lat.

Jak się objawia?

Podstawę stanowią skargi na brak lub utratę zainteresowań seksualnych, które powodują dyskomfort i często także trudności z związkach seksualnych i partnerskich. Zauważalny jest brak lub zubożenie fantazji erotycznych zarówno na jawie, jak i nocnych. Spada aktywność autoerotyczna.

U mężczyzn występują zwykle trzy typy tego zaburzenia: (1) ukształtowanepierwotne/uogólnione: niewielkie pragnienie lub brak pragnienia stymulacji seksualnej (z partnerem lub samodzielnie); (2) nabyte/sytuacyjne: wcześniej istniało zainteresowanie seksualne swoim obecnym partnerem, obecnie zainteresowanie nie występuje, ale istnieje pragnienie stymulacji seksualnej; (3) nabyte/uogólnione: pomimo wcześniejszego zainteresowania seksualnego swoim obecnym partnerem, obecnie brakuje zainteresowania aktywnością seksualną (z partnerem lub samodzielnie).

Przyczyna zaburzenia ukształtowanego/uogólnionego nie jest znana. Zaburzenie nabyte/uogólnione może być spowodowane problemem somatycznym (małe stężenie testosteronu, duże stężenie prolaktyny, choroby przewlekłe, działanie niepożądane leków) lub psychicznym (zaburzenia nastroju), natomiast zaburzenia nabyte/sytuacyjne mogą być spowodowane np. brakiem intymności współżycia czy stresem.

Definicja zaburzeń pożądania nie obejmuje wszystkich możliwych sytuacji i nie jest w pełni aprobowana. Istnieją kultury, w których świadomie hamuje się pożądanie, oraz takie, w których przeciwnie – jest ono celowo wzmagane. W kulturze euroamerykańskiej od drugiej połowy XX wieku na seksualność zwraca się większą uwagę i w związku z tym, w odniesieniu do osób o mniejszym popędzie, pojawia się pytanie, czy nie jest to zaburzenie wymagające leczenia. Tak więc niezwykle trudno określić „normę”, według której rozpoznawać i leczyć ewentualne zaburzenie pożądania.

Poza tym szczególnego uwzględnienia i indywidualnego potraktowania wymagają określone specyficzne sytuacje: możliwość występowania tzw. orientacji aseksualnej, istnienie grup mężczyzn, u których poziom energii seksualnej może z różnych powodów być mały – księży, mężczyzn o nietypowych tożsamościach i rolach płciowych (transseskaulnych, transgenderowych, transwestytycznych), mężczyzn głęboko religijnych. Dlatego ocena nie należy do łatwych.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do psychiatry lub seksuologa, który pomoże określić możliwe przyczyny (diagnostyka) i zaproponuje odpowiednie postępowanie.

Jak lekarz ustala diagnozę?

Podstawą jest szczegółowy wywiad, lekarz może jednak oprzeć się też na badaniach laboratoryjnych (biochemicznych i hormonalnych z krwi) i niekiedy badaniach somatycznych – ogólnym lekarskim, urologicznym, z użyciem metod obrazowania i innych. Szczegółowa ocena pożądania na podstawie wywiadu obejmuje ocenę m.in. jego typowych przejawów: zachowań masturbacyjnych, inicjowania seksu z partnerem, erotycznych fantazji, pociągu seksualnego do innych, obecności uczucia pobudzenia w członku.

Jednak w znaczącej części przypadków, w których nie występują ewidentne przyczyny somatyczne (w tym wynikające ze stosowania leków) i psychiatryczne (poważne zaburzenia psychiczne), przyczyna pozostaje nieznana.

Jakie są sposoby leczenia?

W zależności od przyczyny terapia może obejmować leczenie typowych problemów medycznych (jak zaburzenia hormonalne), psychoterapię, terapię pary, terapię ukierunkowaną na poprawę komunikacji w związku, edukację. Ważne jest zrozumienie, dlaczego obecny poziom popędu seksualnego partnerów powoduje zaburzenia w relacji w związku oraz skorygowanie ewentualnych nierealnych wyobrażeń o seksie.

Trwają badania nad skutecznością leków modulujących pracę mózgu i zmieniających sygnały dotyczące pożądania (przywracających równowagę pomiędzy sygnałami hamującymi i promującymi pożądanie). Na razie brak jednak specyficznych leków. Czasami pozytywny efekt może dać zastosowanie niektórych leków przeciwdepresyjnych stymulujących pożądanie, np. bupropionu.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Ze względu na złożoność problemu leczenie przyczynowe jest możliwe w tej grupie pacjentów, u których rozpoznana została przyczyna zaburzenia. Wówczas można mieć nadzieję, że w przypadku leczenia chorób somatycznych (np. zaburzenia hormonalnego) lub psychicznych (np. depresji) będzie możliwe wyleczenie. W przypadku zaburzeń warunkowanych czynnikami psychologicznymi (np. zaburzeniami relacji partnerskiej) powodzenie leczenia zależy od zaangażowania się pacjenta i partnera w proces terapeutyczny.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

W przypadku chorób somatycznych ważne są regularne wizyty u lekarza prowadzącego leczenie oraz wykonywanie badań kontrolnych, w przypadku zaburzeń psychicznych kontynuowanie leczenia według zaleceń psychiatry; w przypadku czynników psychologicznych korzystanie z umiejętności zdobytych podczas terapii i unikanie sytuacji wywołujących zaburzenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Wystąpienie przyczyn zaburzeń o podłożu somatycznym i psychiatrycznym jest nieprzewidywalne. Aby uniknąć wystąpienia zaburzeń o podłożu psychologicznym, należy dbać o zachowanie prawidłowych relacji i komunikacji w związku. W przypadku zauważenia wcześniej opisanych objawów wskazane jest wczesne zgłoszenie się do lekarza, aby uniknąć nawarstwiania się kolejnych problemów wokół zaburzenia pożądania i utrwalania negatywnych wzorców w związku.

Piśmiennictwo:

1. Brotto L.A., Chik H.M., Ryder A.G., Gorzalka B.B., Seal B.: Acculturation and sexual function in Asian women. Archives of Sexual Behaviour 2005; 34: 613–626 2. Leiblum S., Rosen R.: Sexual Desire Disorders. 1988, New York, The Guilford Press 3. William M.: Sexual Desire Disorders in Men. in Leiblum S.: Principles and Practice of Sex Therapy (4th ed.). 2007, New York, The Guilford Press
4. Brotto L.A.: "The DSM Diagnostic Criteria for Hypoactive Sexual Desire Disorder in Men". Archives of Sexual Behaviour, 2010; :, 2015–2030
24.06.2015
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zaburzenia orgazmu
  • Zaburzenia pożądania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta